Şubat ayı başındaki Kahranmaraş merkezli depremle yıkılan Malatya; son yaşanan 5.6 şiddetindeki depremin ardından tamamen hayalet şehre dönüştü. Malatyalılar şehri terk etmek zorunda kaldı. Enkaz kaldırma çalışmaları uzun zaman alacak. Ancak tüm bu süreç tamamlandıktan sonra Malatyalılar olarak hazır olmalıyız. Malatya’nın yeniden planlanması konusunda hepimize görev düşüyor. Sivil toplum kuruluşları öncülüğünde şehir plancılarının, ulaşım plancılarının, mühendislerin, ekonomistlerin, sosyologların katılacağı toplantılar düzenlenmeli. Bu toplantıların çıktıları kamu ve yerel yöneticilerle paylaşılmalıdır. Bu noktada alanlarında tecrübeli Malatyalı ya da Malatya’da görev yapmış bürokrat, akademisyen ve iş insanlarının aktif katılımı son derece önemlidir. Malatya, mevcut yerel yöneticilerin iradesine bırakılamayacak kadar değerlidir. Daha önce plan, program çervesinde proje yapmamış; hiçbir proje yöneticiliği tecrübesi olmayan kişilere koca şehri emanet edemeyiz. Maalesef geldiğimiz nokta bize bunu göstermiştir. Kayısı ve meyve bahçesi olarak herkesin hatıralarında yer alan Bostanbaşı, Fahri Kayahan gibi yerler imara açılmış ve zemin etüd planları gözetilmeksizin çok katlı binalar yapılmıştır. Bu noktada sorumluluğu olan son 30 yılın imar müdürleri/daire başkanları ve belediye başkanları yargılanmalıdır.
Yeni yapılacak planlamada dikkat edilmesi gerekenler:
✔️ Malatya’nın sosyolojik ve demografik yapısı analiz edilmeli
✔️ Şehir merkezindeki yoğunluk azaltılmalı, yıkılan binaların yerine yenileri yapılmamalı. Alan, boş bırakılmalı. Bina altı dükkanlardan vazgeçilmeli
✔️ Yeşil korunmalı, şehrin 50 yıl sonraki durumu planlanmalı
✔️ Ulaşım master planı yapılmalı, yollar 4 şerit gidiş 4 şerit geliş şeklinde yapılmalı. Ayrıca ihtiyaç duyulabilecek raylı sistemler göz önünde bulundurulmalı. TRAMBUS adı verilen araçtan tamamen vazgeçilmeli.
✔️ Daha önce yapılan turizm master planı doğrultusunda şehrin turizm potansiyeli açısından önemli olan yerlerine turizm tesisleri yapılmalı. Bunun yanı sıra yeni yapılacak konutlar buralarda konumlandırılmalı
✔️ Tek merkezli yapıdan; doğusu ve batısıyla bir bütün oluşturacak yapı haline dönüşüm sağlanmalı
✔️ Yeni yapılacak planlarda jeotermal, güneş ve rüzgar enerjisinden yararlanabilecek şekilde alanlar düşünülmeli, elektrik dağıtım dizaynı bu yönde yapılmalı
✔️ Su kaynaklarının iletilmesi, alt yapı çalışmaları göz önünde bulundurulmalı. Beklenen kuraklıkla mücadele kapsamında şehirleşmenin yeri öncelikli olarak buna göre belirlenmeli
✔️ Alan hesaplaması yapılmalı. Yayılmacı bir anlayışla müstakil düzende yapılaşma sağlanmalı. Bu sayede Malatya’nın turizm noktaları arasındaki mesafe azaltılabilir. Şehir merkezi ile bütünleşmesi sağlanabilir
✔️ Kayısı üretim ve ticareti açısından yeniden şehirleşmenin etkileri gözönünde bulundurulmalı
✔️ Tarım alanları korunmalı. Kesinlikle imara açılmamalı
✔️ Yetkin müteahhitler dışında müteahhitlik kısıtlanmalı
Tüm bunlar için güçlü irade gerekmektedir. Maalesef Malatya’da ki mevcut yöneticiler bu yeti’ye sahip değildir. Yerelde bu yetkinliğe sahip bir yöneticimiz bulunmadığı gibi mecliste bu işlerin takipçisi olabilecek kapasitede bir milletvekilimiz de yoktur. Bu nedenle Sivil toplum kuruluşları, ilgili Bakanlıklarla temas kurup yerelde bu planların takipçisi olmalıdır. Herhangi bir sivil toplum kuruluşu üyesi olmadan sadece Malatyalı kimliğimiz ile Ankara’da Malatyalılar olarak dönem dönem biraraya gelerek bu çalışmaları yürütebiliriz. Herhangi bir siyasi çatı altında olmadan tamamen gönüllük esası ile yeni Malatya’yı birlikte planlayabiliriz.
Bu çok yönlü planlamaları, parti ayırt etmeksizin, Malatya’da mevcut yerel yöneticilerin ve milletvekillerinin takip edemeyeceğini düşünmekteyim. Malatya şehri mevcut yöneticilerin iradesine bırakılmamalı. Malatya, rant ve çıkar hesaplarına kurban edilmemeli.
Önceki dönem bakan ve valilerimiz; bakanlıklarda müsteşarlık, genel müdürlük, daire başkanlığı yapmış bürokratlarımız; alanlarında uzman akademisyenlerimiz; teknolojik yenilikleri takip eden, arge projeleri geliştirebilecek, yenileşim hareketleri içerisinde yer alan mühendis, sosyolog, ekonomist vb nice değerli insanımızla Malatya’yı bizler planlamalıyız.
Bu anlamda deprem sonrası bilinç oluşturmak adına yapılacak ilk etkinliği, yurt dışında Marie Curie Alumni Association isimli yurtdışı yüksek lisans çalışmalarına burs veren bir kurum ile, Ankara’da gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Ardından kurucu üyesi olduğum Uluslararası Su Elçileri Federasyonu ile çeşitli projeler gerçekleştirerek yurt dışı yardım fonlarının Malatya’ya ve ülkemize kazanılmasında çalışacağım. Hali hazırda yönetim kurulu başkanlığını yürüttüğüm Sağlık Yenilikçileri Derneği ile deprem sonrası Malatya’da yeniden şehirleşmenin sağlık alanında doğuracağı olumlu/olumsuz etkiler üzerine çalışmalar gerçekleştirilmesini sağlayacağım. Bunların yanı sıra Ankara’da bulunan Malatyalı ya da Malatya’da görev yapmış akademisyen, bürokrat, yargı üyeleri ve iş insanlarımızla biraraya gelebileceğimiz toplantılar düzenleyerek şehrin yeniden planlanmasını ele alacağımız toplantılar düzenleyeceğiz.Özelde Malatya için yapacağımız çalışmalar genelde ülke yararına katma değer sağlayacak şekilde depremden etkilen tüm şehirlere ışık tutacaktır. Malatya rol model olacaktır.
Saygılarımla,
Ali ÇELİK
www.alicelik.gen.tr
T:05376701700
ODTÜLÜ Malatyalılar Derneği Kurucu Başkanı
Sağlık Yenilikçileri Derneği Kurucu Başkanı ve Yönetim Kurulu Başkanı
Uluslararası Su Elçileri Federasyonu Kurucu Üyesi